चिरस्‍थायी आनंद आणि यश साध्‍य करण्‍याचे 21 शक्‍तीशाली मार्ग
स्‍वयंशिस्‍तीची शक्‍ती
ब्रायन ट्रेसी

मराठी अनुवाद

No Excuses (Marathi) by the Author Brian Tracy

 

DISCIPLINE is the BRIDGE between
your GOALS and its ACCOMPLISHMENT.

• मला हे करणं जमत नाही, 
• माझ्याकडे कौशल्‍यंच नाहीत, 
• मला ते करणं शक्‍य नाही, 
• माझे शिक्षण तेवढे नाही,

I will do it One day

I will do it Someday

 

SUNDAY 

MONDAY

TUESDAY 

WEDNESDAY 

THURSDAY

FRIDAY

SATURDAY

 

Seven Days in a Week but there is no
SOMEDAY.!

 

 

• एक दिवस तर नक्‍कीच करीन.
• परीक्षेनंतर करीन. 
• सुट्या झाल्‍यानंतर करीन किंवा 
• या रविवार नंतर स्‍वप्‍नांवर काम नक्‍कीच करीन 
• इत्‍यादी, इत्‍यादी आणि 
• खरं तर हेच आहे की, तो एक दिवस कधीच येत नाही.
  

आठवड्यात कधीतरी हा दिवसच नसतो..!

कदाचित तुमच्‍या मनात असेही येत असेल की, 

• नाही, नाही, माझी कारणं खरी आहेत, 
• माझ्या सबबी खोट्या नाहीत, 
• मी टाळाटाळ करत नाही, 
• खरं तर माझ्याकडे वेळंच नाहये,
• पैसाच नाहीये,
• आमकं नाही, तमकं नाही,
• असं नाही तसं नाही,
• हे, नाही, ते नाही 

• त्‍यांचं लहानपण खूपच संघर्षपूर्ण होतं, 
• दिवसभर कामामुळे त्‍यांना व्‍यायाम करायला वेळच उरत नाही, 
• ते एखादं यशस्‍वी उद्योग-व्‍यवसाय उभा करू शकत नाहीत कारण  
• त्‍यांचे चांगले संबंध नाहीत, 
• चांगल्‍या ओळखी नाहीत, 
• हातात पैसा नाहीये

स्‍वयंशिस्‍त आणि यश (Self Discipline and Scuccess) 

एच.आय.हंट हे एक कच्‍च्‍या तेलाचे उद्योगपती आहेत, ते असं म्‍हणतात की, यशाच्‍या फक्‍त तीनच आवश्‍यकता असतातः  

1. ठरवणे (Decide)- नेमकं तुम्‍हाला काय पाहिजे ते ठरवणे  
2. परत देणे (Give in Return)- मग हे ठरवा की तुम्‍हाला जे पाहिजे मिळवण्‍यासाठी तुम्‍ही काय काय देवू शकता, काय किंमत देवू शकता, काय त्‍याग करू शकता,  आणि तीसरा, 
3. प्रत्‍यक्ष देणे (Paying the Price you Decided) ठरवलेलं करणे तुम्‍ही जी काही किंमत देण्‍याचे ठरवता, जो त्‍याग ठरवता, ती किंमत, तो त्‍याग प्रत्‍यक्षात त्‍याग करा,
   

आणि हे करण्‍यासाठी तुम्‍ही एका तत्‍वाचा उपयोग करू शकता, असे तत्‍व जे ब्रायन ट्रेसी यांच्‍या दंतवैद्याने वापरून कोट्यावधी रूपये कमावले. खरंतर ब्रायन यांचे दंतवैद्यांना एक यशस्‍वी व्‍यक्‍ती व्‍हायचे होते. यामुळे ते नेहमीच नव-नवीन गोष्‍टी शिकत राहत होते. विशेषकरून त्‍या दंतवैद्यांकडून जे त्‍यांच्‍यापेक्षा पुढे आहेत. आणि याच तज्‍ज्ञ लोकांकडून शिकण्‍याच्‍या सवयीमुळेच झाले असे की, एकदा ते जापान या देशात गेले होते तिथे त्‍यांनी एका सुप्रसिद्ध दंतवैद्याबद्दल ऐकले जे काही विशेष पद्धती वापरत होते रूग्‍णांच्‍या उपचारासाठी, ज्‍यामुळे रूग्‍ण त्‍यांच्‍याकडून खूप खूश व समाधानी होते.

 

यासाठीच मग ते त्‍या जापानी दंतवैद्याजवळ, डॉक्‍टर गेले आणि तिथे जावून त्‍या युक्‍त्‍या-क्‍लृप्‍त्‍या, पद्धती, तंत्रकौशल्‍यं एकेक करून शिकायला सुरूवात केली.  ते तिथे खूप दिवस थां‍बले आणि ब-याचश्‍या नव-पद्धती, तंत्रकौशल्‍यं शिकून आत्‍मसात केल्‍या आणि मग ते परत जेव्‍हा अमेरिकेला आले आणि त्‍या शिकलेल्‍या जापानी पद्धतींना वापरायला सूरुवात केली. ज्‍यामुळे अल्‍पावधीतच ते बघता-बघता खूपच प्रसिद्ध आणि लोकप्रिय झाले.  संपूर्ण देशामध्‍ये त्‍यांचे नाव व्‍हायला लागले. त्‍यांच्‍या शिकलेल्‍या नव्‍या पद्धतीमुळे.  

 

आणि तुम्‍हीसुद्घा असेच करू शकता. तज्‍ज्ञांकडे जाणे तर सोडाच बहुतांश लोकं नवीन गोष्‍टी शिकतच नाहीत. परंतू तुम्‍हाल असे करायला नाही पाहिजे. 

 

स्‍वयंशिस्‍त आणि चरित्र (self discipline and character) 

स्‍वयंशिस्‍त आपल्‍या जीवनात आणण्‍यासाठी जी एक गोष्‍ट तुम्‍हाला खूप मदत करेल ती गोष्‍ट आहे तुमचं चरित्र (Character), जे बनतं तुमच्‍या व्‍यक्‍तीमत्‍वामुळे (Personality) तुमच्‍या व्‍यक्‍तीमत्‍वाचे समजा तीन भाग असतात.  पहिला भाग म्‍हणजे स्‍वयंजाणीव (Self Idea) दुसरा स्‍वयं प्रतिमा (Self Image) आणि तिसरा स्‍वयंआदर (Self Esteem).  आता एकेक करून आपण या गोष्‍टींना पाहुया. 

 

व्‍यक्‍तीमत्‍वाचे तीन भागः (three parts of personality)

• स्‍वयंजाणीव (Self Idea) 
• स्‍वयं प्रतिमा (Self Image)
• स्‍वयंआदर (Self Esteem) 

स्‍वयं जाणीव 

स्‍वयं जाणीव आपल्‍या मेंदूचा तो भाग असतो, जिथे तुमची मूल्‍यं, तुमचे आदर्श, तुमची ध्‍येयं आणि तुमची प्रेरणा, आकांक्षा, स्‍फर्तीस्‍थान  इत्‍यादी तिथे असतात.   आपण असे म्‍हणून शकतो की, इथे तुम्‍ही असे एक आदर्श व्‍यक्‍ती बनू पाहता जो तुमच्‍या हिशोबाने उत्‍तम असेल. 

यशस्‍वी लोकांमध्‍ये असं पाहण्‍यात आलं की, त्‍यांचा जो स्‍वयंआदर्श (self ideal) असतो  म्‍हणजेच जसा व्‍यक्‍ती त्‍यांना सवतःला बनायचं आहे तो एकदम स्‍पष्‍ट असतो.  तर या उलट अशस्‍वी लोकांमध्‍ये त्‍यांचा स्‍वयंआदर्श स्‍पष्‍ट नसतो.  

 

स्‍वयंप्रतिमा (Self Image) 

तुमची स्‍वयंप्रतिमा एका आरशासारखी असते. ज्‍यामध्‍ये तुम्‍ही स्‍वतः स्‍वतःला पाहत असता की नेमकं तुम्‍ही कसे आहात. चांगले, वाईट, आत्‍मविश्‍वासाने भरलेेले, भयभीत, घाबरलेले, सकारात्‍मक, नकारात्‍मक जे काही असाल ते दिसत असता. 

 

सर्वसाधारणपणे यशस्‍वी लोकांमध्‍ये शांत, प्रामाणिक, सकारात्‍मक अशी स्‍वयंप्रतिमा असते. तुम्‍हालाही तुमच्‍या स्‍वयंप्रतिमेमध्‍ये तुम्‍ही स्‍वतःला शांत, सकारात्‍मक प्रामाणिक, एक चांगले व्‍यक्‍तीसारखे असायला पाहिजे. ज्‍यामुळे स्‍वतःला एक शक्‍तीशाली व्‍यक्‍तीसारखे वाटेल.  परंतू अधिकतर अयशस्‍वी लोकांमध्‍ये असं बघायला मिळत नाही. 

 

स्‍वयंआदर (Self Esteem)

स्‍वयंआदर ही मूलभूतरित्‍या एक अशी भावना असते जी आपल्‍याला सांगत असते की, तुम्‍ही स्‍वतः स्‍वतःला किती पसंत (love) करता, किवा नाही.  तुम्‍ही स्‍वतःबद्दल काय विचार करता, स्‍वतःला तुम्‍ही किती मौल्‍यवान-महत्‍वाचे समजता या गोष्‍टी स्‍वयंआदर या भागात येतात.

जर तुम्‍ही स्‍वतःला प्रेम करता, पसंत करता तर, साहजिकच तुमचा स्‍वयंआदरदेखिल जास्‍त, असेल.  तर या विरूद्ध जर तुम्‍ही स्‍वतःला पसंत करत नसाल तर तुमचा स्‍वयंआदरदेखिल कमी असेल. आणि महत्‍वाची समजण्‍याची बाब ही आहे की, जेवढं तुम्‍ही सकारात्‍मक (positive) राहाल तेवढंच तुम्‍ही स्‍वतःला आणि इतरांनाही पसंत कराल.  ज्‍यामुळे इतरजणही तुम्‍हाला पसंत करतील.  आणि असेच हे चक्र चालत राहील.  आणि, जर याच्‍या उलट झालं तर हे चक्रदेखिल उलट, विरूद्ध होईल.  

 

कमी स्‍वयंआदर (न्‍यूनगंड) असेल तर (low self esteem) परिणामही वाईट पाहायला मिळतील.  यामुळे उच्‍च स्‍वयंआदर (High Self Esteem) असणे गरजेचे आहे.  आणि अधिकांश लोकांमध्‍ये ती नसते. 

 

👉अधिक वाचाः  आयुष्‍यात यश-अपयशाची तीन मुख्‍य कारणं

• न्‍यूनगंड 
• भयगंड 
• अहंगंड
  

तुमचे व्‍यक्‍तीमत्‍व कसेही का असेना आतापर्यंत, ते बनेलं आहे तुमच्‍या निवडीमुळे, कारण आपण मणुष्‍य एक निवड करणारे जीव आहोत. दररोज सकाळी उठल्‍यापासून आपण खूपसा-या निवडी करत असतो. एवढंच नाही तर ह्या सारांशाला इथपर्यंत वाचणे असूद्या किंवा हे वाचण सोडून इतर काही सूचना-संदेश, चलचित्र इत्‍यादीकडे न जाण्‍याची निवड ही तुमची स्‍वतःचीच आहे. ही तुमचीच निवड होती. आहे. ज्‍यामुहे तुम्‍ही आज काही चांगल्‍या गोष्‍टी शिकत आहात.  

 

तर जेव्‍हाही तुम्‍ही अशा निवडी करता, जो तुम्‍हाला स्‍वतःला सुधारण्‍याची संधी देतो, कठीण गोष्‍टींना निवड करण्‍याची मौलीक मदत करतो, काहीतरी मौल्‍यवान ज्ञान देतं.   फालतूच्‍या, अनावश्‍यक, अल्‍पकालीन गोष्‍टी सोडून ह्या निवडी ज्‍यामुळे आपण अवघड गोष्‍टही करण्‍याचे विचार करत असतो.  

 

टी.व्‍ही. पाहत बसण्‍याऐवजी, समाजमाध्‍यमांवर तासन-तास रेंगाळत बसण्‍याऐवजी, पुस्‍तकाचे सारांश वाचन करून काहीतरी शिकत आहात, स्‍वतःमध्‍ये सुधारणा, स्‍वयंविकास करत आहात. अशाच जेव्‍हा तुम्‍ही उत्‍तम निवडी करत असता  तेव्‍हा त्‍या सर्व गोष्‍टी तुमची स्‍वयंआदराची भावना वाढवतात. 

तुम्‍ही स्‍वतःला अधिक पसंत करायला लागता, इतरजण तुम्‍हाला पसंत करतात, जे मग तुम्‍हालाही अप्रत्‍यक्षरित्‍या मोठ-मोठी कामं करायला मदत करत असतात. 

यासाठीच इतरांपेक्षा वेगळ्या निवडी तुम्‍ही सातत्‍याने, नेहमीच घ्‍याल, छोट्या-मोठ्या निवडी ज्‍यामुळे तुमचं स्‍वयंआदर वाढवेल. ज्‍यामुळे तुमची स्‍वयंशिस्‍तही आपोआपच वाढेल. 

स्‍वयंशिस्‍त आणि काम (Self Discipline and Work) 

जगातील काही शिर्षस्‍थानाच्‍या कार्यकारी अधिका-यांवर एक शोधाभ्‍यास करण्‍यात आला होता, त्‍यामधून असे समजले की, शिर्षस्‍थानाच्‍या अधिका-याकडे दोन महत्‍वपूर्ण गुण असतात. एक त्‍यांच्‍या प्राथमिकता ठरवण्‍याचा गुण, अशी कामं करण्‍याची जी मौल्‍यवान असतात आणि  दुसरा गुण असतो त्‍यांची स्‍वयंशिस्‍त (Discipline) जो त्‍यांनी प्राथमिकता देवुन निवडलेल्‍या कामाला लवकरात लवकर संपविण्‍याचा गुण.  

अशाच एका अभ्‍यासाअंती असे कळाले की, सर्वसाधारण कर्मचारी आणि इतर लोकं आपल्‍या एकूण वेळेच्‍या 50% वेळ वाया घालवत असतात, अनावश्‍यक, फालतूच्‍या गोष्‍टींवर जसे, कार्यालयातील गप्‍पा-गोष्‍टी, अनावश्‍यक चर्चा, अंतरजालावर उगाच फिरणे, काम सोडून इरत गोष्‍टी शोधत बसणे, कामाच्‍या ठिकाणावर समाजमाध्‍यमांवर सूचना-संदेशांची देवानघेवान करणे, चहा-कॉफी पीणे इत्‍यादी. 

 

म्‍हणूनच ब्रायन ट्रेसी आपल्‍याला इथे सांगतात की, आपल्‍याला आपल्‍या आवश्‍यक, गरजेच्‍या कामांना आणि अनावश्‍यक कामांना वेगवेळे ठेवायला पाहिजे. आणि इथे तुम्‍ही परेटो तत्‍वाचा, 80/20 चा नियमाचा वापर करू शकता. जे तुम्‍हाला माहितीच असेल. नसेल तर खाली दिलेल्‍या दुव्‍यावरून अवश्‍यक सारांश वाचा.  

 

आणि हे सर्व करण्‍यासाठी तुम्‍हाला तीनचा नियम (Law of Three) खूप मदत करेल.  हा नियम असं सांगतो की, तुम्‍हाला तुमच्‍या पूर्ण करण्‍याची इच्‍छा आहे अशा त्‍या सर्व महत्‍वाच्‍या कामांची यादी बनवायला पाहिजे. पुढील एका आठवड्याची यादी, पुढील एका महिण्‍याची यादी अशाच पद्धतीने दिवसाची सुद्धा यादी बनवायला पहिजे. आणि या सर्व यादीपैकी सर्वात महत्‍वाच्‍या आणि गरजेच्‍या शिर्ष तीन कामांना प्राथमिकता द्या.  या तीन श‍िर्ष तीन कामं अशी असतील जी तुम्‍हाला तुमचं ध्‍येयं पुर्ण करण्‍यासाठी अधिक मौलिक मदत करतील, किंवा तुमच्‍या संस्‍थेला, कंपनीला पुढे नेण्‍यासाठी यादीतील वरील तीन गोष्‍टीना प्राध्‍यान्‍य द्या. आणि लक्षात ठेवा हे करणं सोपं काम नक्‍कीच नाही.  

 

कारण, त्‍या कामांनापण निवडणं एक कौशल्‍यच आहे, प्रतिभाच आहे जे तुम्‍हाला ते करता-करताच अनुभवास येईल. यासाठीच असं करायला लवकरात-लवकर सुरू करा. आणिलक्षात ठेवा जेव्‍हाही तुम्‍ही सुरू कराल, तेव्‍हा तुमच्‍याजवळ खूप लोकं येऊ शकतात, एखादे काम घेऊन, विनंती घेऊन जे स्‍वतःच वेळ वाया घालवणारे असताता. यासाठीच अशा लोकांना तुम्‍हाला नाही म्‍हाणायला आलं पाहिजे. (Saying No is a ART).  यामुळे तुमची स्‍वयंशिस्‍त अधिकच वाढण्‍यास मदत होईल. 

तुम्‍हाला सातत्‍याने इतर विचलानांसोबत, (distractions) लढावं लागेल. तुमच्‍या प्राथमिकता दिलेल्‍या कामाला संपविण्‍यासाठी अशा अडथळ्यांवर मात करायला शिकावं लागेल. तुमचा फोन, इंटरनेट, समाजमाध्‍यमं, मि‍त्र,  या सर्वांना तुम्‍हाला नाही म्‍हणायला आलं पाहिजे. 

यावरही लेखकांनी तुमच्‍या स्‍वयंशिस्‍तीत वाढ करेल असे अजून एक तीनचे सूत्र सांगितलेलं आहे. 

त्रिसूत्री 

1. इतरांपेक्षा  कामावर लवकर या 
2. इतरांपेक्षा थोडं जास्‍त मेहणत करा 
3. इतरांपेक्षा शेवटी कामावर उशीरापर्यंत थांबा

कारण बहुतांश लोकं ही कामं करणार नाही, आणि जेव्‍हा तुम्‍ही हे कराल तेव्‍हा तुम्‍ही इतरांपेक्षा नक्‍कीच लवकर पुढे जाल.  तुमची स्‍वयंशिस्‍त वाढेल, आणि तुम्‍ही अयशस्‍वी लोकांपेक्षा एक यशस्‍वी व्‍यक्‍ती नक्‍कीच बनाल.